Lipoedeem

Onder oedeemfysiotherapie valt onder andere lipoedeem en hiervoor kunt u terecht bij de Hazelaar. Op deze pagina is informatie te vinden over:
– wat lipoedeem is
– welke verschijnselen optreden bij lipoedeem
– welke klachten voorkomen bij lipoedeem
– welke behandelingen worden toegepast bij lipoedeem.

Wat is lipoedeem?

Lipoedeem is een chronische stofwisselingsstoornis, waarbij er sprake is van een stoornis in het vetweefsel. Naast de abnormale vetverdeling zijn er aanwijzingen dat er ook een verminderde afvoer van weefselvocht (lymfe) in combinatie met verslapping van het bindweefsel kan zijn. Vaak is er ook verminderde spierkracht en zwakke gewrichten en steunweefsel. Soms ook doorgezakte voeten.

Factoren die lipoedeem negatief beïnvloeden zijn:
− aanleg tot overgewicht/vetzucht
− te grote calorische intake (‘verkeerde voeding’)
− hormonale factoren
− lang zitten of staan
− te weinig spierarbeid
− warmte
− aanwezigheid van lymfoedeem/veneus oedeem
− veranderd zelfbeeld.

Wat zijn de verschijnselen bij lipoedeem?

Lipoedeem wordt meestal zichtbaar aan het eind van de puberteit. Het uit zich vooral aan de onderbenen, heupen, dijen, binnenkant van de knieën en in mindere mate de onderarmen. Opvallend is het ontbreken van zwelling aan de hand- en voetrug. Dit is wel aanwezig bij lymfoedeem en veneus oedeem. Bij lipoedeem voelt de huid in de eerste jaren zacht aan. In de loop van de tijd treden, vooral als er sprake is van overgewicht, veranderingen in het onderhuidse vetweefsel op. De huid wordt stugger en onregelmatiger.

Als gevolg hiervan kan er zwelling ontstaan die door vocht wordt veroorzaakt. In tegenstelling tot andere vormen van oedeem kunnen bij lipoedeem geen deukjes in de huid worden gedrukt. Bij lipoedeem kunnen aan de dijbenen kleine putjes ontstaan, in de volksmond ‘sinaasappelhuid’ of ‘cellulitis’ genoemd. Door een verhoogde kwetsbaarheid van de haarvaatjes in het vetweefsel kunnen bloeduitstortingen eerder optreden. Een koud gevoel, vooral van de onderbenen, is een andere veel gehoorde klacht. Lipoedeem moet worden onderscheiden van lymfoedeem.

Bij lymfoedeem is pijn een weinig voorkomende klacht. Als lipoedeem lang bestaat, ontstaan er vaak bijkomende klachten. Alleen met lichamelijke inspanning, oefeningen, actief zijn en een goed dieet, kan een patiënt deze bijkomende klachten proberen te voorkomen of te beperken. Vaak komt men in een negatieve spiraal, waardoor juist veel spierzwakte en overgewicht kunnen ontstaan. Hierdoor verergert lipoedeem en kan er later vochtophoping bij ontstaan (lipo-lymfoedeem). Lymfoedeem begint meestal eenzijdig, lipoedeem altijd tweezijdig. Bij lymfoedeem treedt tevens zwelling op van de voet (hand), bij lipoedeem niet. Een bloeduitstorting na een klein letsel treedt bij lymfoedeem zelden op, dit in tegenstelling tot lipoedeem.

Wat zijn de klachten bij lipoedeem?

Vrijwel alle patiënten klagen over een pijnlijk, gezwollen gevoel in het aangedane deel van de benen. De huid, vooral van de scheenbenen, is erg gevoelig. Vooral voor druk van buiten (‘pijn bij steunkousen’). Een koud gevoel, vooral van de onderbenen, is een andere veel gehoorde klacht. De klachten nemen in de loop van de dag toe, vooral bij warmte. Deze variant is wel beschreven als het Lipoedeem van Allen-Hinze.

Een andere veel gehoorde klacht is dat patiënten vaak vermoeidheid ervaren en dat lichamelijke inspanning moeilijk is. Overigens is een patiënt zich dat vaak niet eens bewust en vindt zelf dat de spieractiviteit ruim voldoende is. Na lang staan en/of zitten kan aan het eind van de dag geringe zwelling van de voeten optreden. Blijvende zwelling van de voeten kan wijzen op een beginnend, bijkomend lymfoedeem. Hoog leggen van het been heeft bij lipoedeem geen nut. Langer bestaand lipoedeem en overgewicht kunnen een extra belasting betekenen van de gewrichten. Daardoor komen voet-, knie- en heupklachten bij lipoedeem vaker voor dan bij gezonde personen.

Welke behandelingen worden toegepast bij lipoedeem?

  1. Let op voor ontstaan van overgewicht. Voorkomen is makkelijker dan het weer kwijt te raken. Er zijn goede resultaten zijn behaald door middel van een actieve leefstijl, sporten (cardio- en krachttraining), een laag calorische intake (koolhydraatbeperkt) op de langere termijn die gericht zijn op het stabiliseren van het gewicht.
  2. Zorg voor voldoende lichaamsbeweging (m.n. fietsen, zwemmen, fitness e.d.) Vaak is een patiënt zich niet bewust van de verminderde spierkracht. Een trainingsprogramma in de praktijk kan zorgen voor een opstap naar een actieve leefstijl.
  3. Draag overdag zo nodig aangemeten steunkousen om extra vochtvorming tegen te gaan en afvoer van lymfe te bevorderen. Steunkousen zijn altijd nodig als er tevens sprake is van lymfoedeem en/of veneus oedeem bijvoorbeeld na een trombosebeen. Steunkousen bij lipoedeem zullen in het begin vrijwel altijd als pijnlijk worden ervaren!
  4. Als er een duidelijke lymfoedeem component is, dan kan soms aanvullende therapie worden gegeven zoals manuele lymfdrainage, intensieve verbandtherapie gevolgd door het dragen van aangemeten steunkousen. De behandeling dient alleen op goede indicatie plaats te vinden.
  5. Medicijnen hebben geen enkel effect. Gebruik van plastabletten kan zelfs extra risico’s opleveren. Ook het gebruik van allerlei apparaten die in kranten en tijdschriften worden aangeboden om overtollig vet en cellulitis te behandelen is zinloos. Uw vet en putjes blijven, uw geld verdwijnt.
  6. Chirurgische behandeling in de vorm van wegzuigen van vet (liposuctie), bijvoorbeeld rond de knie of het onderbeen, wordt tegenwoordig vaker toegepast. Er is hierbij wel kans op complicaties, zoals beschadiging van lymfebanen en andere structuren.
  7. In sommige gevallen kan psychosociale hulp bijdragen aan het veranderen van een zelfbeeld.
  8. Langdurige follow-up, begeleiding, objectieve effectmeting (zowel omtrek, gewicht en spierkracht) en zorgvuldige documentatie om te kijken of een behandelplan effectief is. Dit kan zowel gebeuren door uw arts en/of oedeemfysiotherapeut.
Voor meer informatie mag u altijd contact opnemen, dat kan via deze pagina